Een lezeres wil graag weten hoe schadelijk vier koppen koffie op de nuchtere maag zijn voor een volwassen persoon. “Is het niet verstandig eerst iets te eten? En wat als je niet functioneert zonder die koppen koffie, is er dan iets aan de hand?”

Koffie op een lege maag: volgens de een zou je er een maagzweer van krijgen, een ander beweert dat het stresshormoon cortisol ervan omhoogschiet. Toch bestaan er volgens het Voedingscentrum geen onderzoeken die voldoende bewijzen dat koffie op een nuchtere maag schadelijk is voor een gezonde volwassene.

Klachten van de cafeïne

“Het is per persoon verschillend hoe je op koffie reageert”, stelt Maartje Boot, woordvoerder van het Voedingscentrum. “De ene persoon is gevoeliger voor de effecten van cafeïne dan de andere. Over het algemeen is het niet per se nodig om eerst te eten voordat je koffie drinkt.” “Maar”, voegt ze eraan toe, “koffie kan wel klachten geven.”

Krijg je te veel cafeïne binnen, dan kun je hoofdpijn of hartkloppingen krijgen en je duizelig of prikkelbaar voelen. Ook gewenning speelt mee: drink je bijvoorbeeld nooit koffie en dan in één keer vier koppen, dan zou je daar misschien eerder last van krijgen dan wanneer je al vaker wat grotere hoeveelheden koffie drinkt. En heb je snel last van je maag, dan is het ook prettiger om niet gelijk vier koppen achterover te gieten.

Boot: “Maar als je over het algemeen geen klachten hebt, dan kun je gerust de dag met koffie beginnen en daarna een ontbijtje. Het is een kwestie van uitproberen wat voor effect koffie op jou heeft. Heb je klachten, laat dan de koffie even staan of kies voor decaf. Of verdeel de koffie meer over de ochtend: twee kopjes voor het ontbijt en de overige twee meer verspreid.”

Gezondheidsrisico

Boot noemt dat bij vier kopjes koffie snel achter elkaar de cafeïne-inname best hoog is: het Voedingscentrum raadt aan om niet meer dan 400 milligram cafeïne per dag binnen te krijgen. “Hierbij gaan we ervan uit dat er gemiddeld 60 milligram cafeïne in een gemiddeld kopje van 125 milliliter koffie zit.” Daarbij is het niet raadzaam om in één keer meer dan 200 milligram cafeïne te drinken. “Drink je voor je ontbijt al vier kopjes, dan zit je op 240 milligram. Sommige mensen nemen ’s ochtends een grote koffiebeker mee in de trein of auto. Let op dat de hoeveelheid cafeïne dan in één keer dus ook wat groter is.”

Boot wil koffiedrinkers overigens vooral niet afschrikken en wijst erop dat als je koffie (het liefst zonder suiker of volle melk) drinkt, het juist ‘hartstikke goed in een gezond voedingspatroon past’. “Drink je twee tot vier kopjes koffie per dag, dan heb je volgens de Gezondheidsraad een 10 procent lager risico op hart- en vaatziekten en een beroerte. En er is sterk bewijs dat vijf kopjes koffie per dag – in vergelijking tot geen koffie – samenhangt met een 30 procent lager risico op diabetes 2. Dat geldt zowel voor koffie met cafeïne als voor cafeïnevrije koffie.”

Energie

Is koffie echt een absolute noodzaak om de dag energiek te beginnen, onderzoek dan, mogelijk samen met de huisarts, of er een achterliggende oorzaak is voor de vermoeidheid, zoals slecht slapen of veel stress. “Een goed ontbijt kan je de energie geven die je nodig hebt. Maar als je denkt: ik vind koffie gewoon lekker en het maakt mijn ochtend een stuk makkelijker, dan is er niet veel aan de hand. Geniet er dan vooral van.”