De Senaat is dood. Ze is het al jaren, maar wordt nu eindelijk ook definitief opgedoekt. Het opdoeken van een dure en inefficiënte praatbarak waar 60 senatoren en heel wat ondersteunend personeel te weinig meerwaarde leveren had al jaren geleden moeten gebeuren. De Senaat leek geen andere rol te hebben dan reflectie over zaken die we al lang wisten. Maar klopt dat wel?

Het debat over de uitfasering van de Senaat, dat nu toch al wat jaren loopt, heeft niet naar boven gebracht wat we precies zouden verliezen. Samen met de Senaat, zou namelijk ook de Vlaamse inspraak in een staatshervorming verdwijnen. De eerste Vlaams-nationalistische premier herfederaliseert zonder blozen.

Vandaag vervult de Senaat in België voornamelijk een reflecterende en verbindende rol binnen het federale parlementaire bestel. De Senaat brengt deelstaatparlementen samen rond de tafel en fungeert als forum voor overleg over bevoegdheidsverdeling, beleidscoherentie en staatsstructuur. De wetgevende macht van de Senaat is serieus ingeperkt sinds de vorige staatshervorming, maar staatshervormingen en grondwetswijzigingen kunnen niet zonder de Senaat. De Vlamingen beslissen in de Senaat dus mee over de staatsvorm van België

Autonomie

Het is nog geen eeuwigheid geleden dat Vlaanderen enkel in de hoofden bestond, en niet meer was dan een fonkelend visioen. Decennia strijd heeft het gekost. Generaties jongeren hebben gevochten voor autonomie. Wilfried Martens heeft er huwelijken voor op de klippen laten lopen. Maar vandaag staat er een Vlaams parlement en een Vlaamse regering. Akkoord, die beide zouden nog net iets meer cachet mogen krijgen, maar autonomie, dat hebben we.

Maar dat Vlaanderen vandaag het logische niveau is voor onderwijs, cultuur, ruimtelijke ordening en wonen is slechts een deel van het verhaal. De vraag is of die autonomie voldoende is. Zonder inspraak blijft Vlaanderen een veredelde provincie, geen politieke gemeenschap. Als Vlaanderen niet mee aan de tafel mag over haar eigen toekomst, welk beslissingsrecht is haar dan toegekend? Welke inspraak is haar gegund, als er zelfs nog geen stoel aan de tafel staat voor haar?

Ik ben geen romantische flamingant. Beleid moet zo dicht mogelijk bij de mensen staan. En daarvoor is het Vlaamse niveau onontbeerlijk. Als dat niveau een bestaansnood en dus bestaansrecht heeft, heeft het dan niet ook het recht om over haar toekomst te beslissen? Het lijkt me wel. Maar net nu de leidende Vlaams-nationalistische partij de premier levert, wil ze de stoel van Vlaanderen aan de tafel opgeven.

Vlaams inspraak

Nu de Senaat zonder modaliteiten zou worden afgeschaft, zal de macht over grondwetswijzigingen volledig in de handen van het federale parlement liggen. In de volgende staatshervorming zal Vlaanderen evenveel inspraak hebben als in de eerste: geen. Qua inspraak zal Vlaanderen niet meer bestaan. Hetzelfde geldt voor de benoeming van magistraten via de Hoge Raad van Justitie en de vertegenwoordiging van deelstaten in de Raad van Europa, het orgaan dat het mensenrechtenverdrag beheert dat de N-VA zo graag wil inperken.

De eerste communautaire prestatie van de N-VA zou zo de eerste herfederalisering in de Belgische geschiedenis zijn. Zo slaagt de partij er alvast in om meer herfederaliseringen dan splitsingen op haar conto te kunnen schrijven. Markant, voor een Vlaams-nationalistische partij. Geen goed idee tout court, als je van Vlaanderen houdt. Liever een trofee dan goed beleid, is het credo blijkbaar bij N-VA. Onze staatsstructuur verdient bedachtzaamheid en grondig debat. We spreken al jaren over de Senaat. We hebben er helaas nog niet over nagedacht.

Want ja, die Senaat, die moet weg. Maar ondertussen hebben de Vlamingen hebben ook een stoel aan tafel nodig. En dus zal er een mechanisme moeten zijn dat Vlamingen, Walen, Brusselaars en Duitstaligen samenbrengt rond zo’n belangrijke beslissingen. Het is een noodzaak, niet voor eindeloos gewauwel, wel omdat elk van de deelstaten in onze staatsstructuur zich niet onder de federale staat bevindt, maar ernaast.

Onze grondwet werd geschreven door het Nationaal Congres. Na het schrijven van die grondwet, werd het ontbonden. Het slaapt ondertussen bijna 200 jaar. Wek het terug tot leven, als morgen één van de deelstaten, of het federale parlement, de staatsstructuur wil aanpassen. Geef zo de deelstaten de inspraak waarvoor decennialang gevochten is. Een van oorsprong unionistisch orgaan dat deelstaten de inspraak geeft die hen maakt tot meer dan een provinciale stemmachine. Ook dat is ironie.