“Ik ben het eens met president Trump”, schreef Bernie Sanders, boegbeeld van het Amerikaanse radicaal links. “Het is een schande dat het Amerikaanse volk veruit de hoogste prijzen betaalt voor medicatie op voorschrift.”

Sanders reageerde met die – toch wel opmerkelijke – verklaring op een nieuwe beslissing van de Amerikaanse president. Begin deze week heeft Trump een maatregel genomen die volgens hem de prijzen van geneesmiddelen in de VS met 80 procent kan verlagen.

Trump heeft daartoe een executive order ondertekend. De president wil onder meer dat de prijs voor een geneesmiddel in de VS even laag ligt als in het land waar het voor de goedkoopste prijs wordt verkocht.

Trump maakt daarmee een vuist tegenover de industrie, maar ook tegenover enkele hooggeplaatste Republikeinen. Met zijn plan om de prijzen van medicijnen te verlagen voert Trump een idee uit dat Sanders bijzonder nauw aan het hart ligt.

“Elke keer dat Sanders is opgekomen bij de presidentsverkiezingen, was dit het hoofdpunt van zijn programma”, zei gezondheidsminister Robert Kennedy Jr. bij het ondertekenen van de tekst.

Luigi Mangione

In 2021 maakte de Amerikaanse overheid een vergelijking met de prijzen in Australië, Canada en Frankrijk. Toen bleek dat de prijzen van medicatie op voorschrift in de VS gemiddeld twee tot vier keer duurder waren. Dat komt omdat de Amerikaanse overheid de markt loslaat.

“In België betaalt de overheid een groot deel van de kosten terug”, zegt econoom Koen Schoors (UGent). “Dat geeft de overheid ook een hefboom om over de prijzen te gaan onderhandelen. Hoe Trump dat in een Amerikaans systeem gaat doen, is mij een raadsel.”

Ook experts met wie de BBC mee sprak, twijfelen of Trumps plan reële impact kan hebben. Maar de president weet: deze maatregel raakt een gevoelige snaar bij het Amerikaanse publiek. Hiermee kan hij scoren.

Hoe verontwaardigd veel Amerikanen zijn over hun torenhoge gezondheidskosten werd eind vorig jaar nog duidelijk. Toen Luigi Mangione de CEO van het bedrijf UnitedHealthcare op straat doodschoot, rolde een golf van steun voor de moordenaar over sociale media.

Peilingen

“Er is geen betere populist dan Donald Trump”, zegt Amerikakenner Willem Post (Clingendael Institute). “Hij heeft geen scherp omlijnde ideologische fundamenten. Dus het is voor hem niet moeilijk om ook zo’n linkse maatregel in te voeren.”

Naar de beweegredenen van Trump is het volgens Post niet ver zoeken. De president verliest terrein in de peilingen, omdat Amerikanen hem zijn wilde plannen rond invoerheffingen aanrekenen. Hij wil een electorale nederlaag vermijden bij de midterm-verkiezingen van volgend jaar.

Die heffingen maken het leven van gewone Amerikanen duurder, omdat zij nu meer moeten betalen voor producten die in het buitenland worden gemaakt.

Trump beloofde dat Amerikaanse bedrijven zouden terugkeren naar de VS en arbeiders vervolgens makkelijker aan een job zouden geraken. Maar de bedrijven geven in bevragingen aan dat ze het nog steeds te duur vinden om in de VS te produceren.

Door de handelsoorlog staat nu ook een andere belofte van Trump onder druk. “Trump zei dat hij de inflatie in de VS zou verlagen”, zegt Schoors. “Maar door de tarieven zal die juist erg stijgen.”

Trump heeft er dus alle belang bij om te tonen dat hij er wel degelijk ook is voor Amerikanen met een laag inkomen. Een andere verkiezingsbelofte zou hij wel waarmaken: het afschaffen van belastingen op fooien en overuren.

Het Amerikaanse Congres is nu bezig met een fiscaal pakket waarin die maatregelen zijn opgenomen. Dat pakket is – geheel in de stijl van Trump – ‘The One, Big, Beautiful Bill’ gedoopt.

Trump staat journalisten te woord op Air Force One op weg naar Riyad.AP

Trump zei begin dit jaar ook nog dat hij ervoor gewonnen was om een fiscaal gunstregime af te schaffen, waar managers van investeringsfondsen veelvuldig gebruik van maken. Dat werd toen gezien als een schot voor de boeg van Wall Street.

Maar amendementen om dat gunstregime af te schaffen zijn nu door de Republikeinen weggestemd, zo meldt het Democratische Congreslid Don Beyer. ‘The One, Big, Beautiful Bill’ behoudt dus het privilege van de investeringsbonzen.

Vlaams Belang

Trump is niet de enige rechtse politicus die met linkse accenten mikt op groepen die het niet al te breed hebben. Hetzelfde zie je volgens Post bij partijen als de PVV in Nederland en het Vlaams Belang in Vlaanderen.

Maar bij de Amerikaan blijft het wel echt beperkt tot een beetje windowdressing. In zijn beleid zijn er verder weinig sociale overwegingen te vinden.

De kosten voor de Amerikaanse schatkist van zijn ‘big’ en ‘beautiful’ belastingplan – geraamd op 4,9 biljoen dollar – zou hij voor een stuk compenseren door te snijden in Medicaid. Dat overheidsprogramma helpt Amerikanen in armoede om hun ziekenhuisfacturen en medicatie te betalen.

In zijn eerste termijn verlaagde hij de belastingen voor bedrijven en voor de hoogste inkomens. De staatsschuld steeg en volgens studies had de middenklasse nauwelijks iets aan zijn plannen.

Over de vraag of Trump ook linkse overwegingen heeft, kunnen experts kort zijn.

“Hij voert een door en door conservatieve agenda uit”, zegt Post. “Maar af en toe probeert hij dus een cadeautje te geven aan de gewone Amerikaan. En niemand kan dat vervolgens beter uitvergroten dan Trump.”