Geopolitiek expert Sven Biscop: ‘Wíl Trump wel druk zetten op Poetin?’

Anton Coene

Voor de tweede keer kondigt Rusland een tijdelijk staakt-het-vuren aan. Deze keer belooft Poetin dat de wapens zwijgen van donderdag 8 mei tot de nacht van zaterdag 10 mei op zondag 11 mei. Die timing is niet toevallig, want Rusland herdenkt die dagen de Sovjet-overwinning tegen het naziregime.

“Een echte doorbraak kun je dit niet noemen”, zegt geopolitiek expert Sven Biscop (Egmont Instituut/UGent). “Het is hoogstens een manier van Poetin om te tonen dat hij zich inschikkelijk opstelt tegenover Trump. Maar we hebben al gezien dat Rusland eerder zijn eigen paasbestand niet respecteerde. Dat kan opnieuw gebeuren.”

In diezelfde aankondiging zegt het Kremlin klaar te zijn voor “vredesgesprekken zonder voorwaarden”. Maar die moeten wel “gericht zijn op het wegnemen van de grondoorzaken van de crisis in Oekraïne”.

“De vraag is wat de VS daarmee gaan doen”, zegt Biscop. “Trump ging tot nu toe heel erg mee in de Russische eisen. Daardoor zit hij in een goede positie om druk te zetten op Rusland. Maar wil hij dat wel doen? Of vindt hij het belangrijker om de relatie met Rusland verder te normaliseren? Dat zou de komende dagen duidelijker kunnen worden.”

En Europa? Dat hoeft volgens Biscop die onderhandelingen niet af te wachten. “We moeten Oekraïne blijven bewapenen, dat land zicht geven op lidmaatschap van de EU, sancties aanhouden tegen Rusland en werken aan een reinforcement force. Daar hebben we de goedkeuring van de VS niet voor nodig.”

Politiek wetenschapper Ivan Gomza: ‘Nog eerder zomeroffensief dan vredesbestand’

rv

Een “goede” en “symbolische ontmoeting”, die zelfs “historisch kan blijken, als we samen resultaten bereiken”. Zo omschreef Oekraïens president Volodymyr Zelensky de eerste ontmoeting met Donald Trump sinds het debacle in het Witte Huis. De foto van hoe de twee presidenten voor de begrafenis van de paus naar elkaar gebogen zitten op rode stoeltjes in de Sint-Pietersbasiliek in Rome is nu al een van de beelden van het jaar.

“Zelensky heeft geleerd van die vernedering in het Witte Huis”, zegt Ivan Gomza, politiek wetenschapper aan de Kyiv School of Economics. “Net als andere wereldleiders beseft hij dat hij Trump moet paaien om dan subtiel enkele ideeën in zijn hoofd te planten.”

Feit is dat Trump na de ontmoeting stevige kritiek uitte op Poetin. Maar de Amerikaanse president verkondigde ook dat Zelensky bereid zou zijn om het schiereiland de Krim af te geven.

“Andermaal een voorbeeld van Trump die zijn eigen waarheid uitvindt”, zegt Gomza. “Het is zo dat er groeiende consensus is in Oekraïne dat de Krim opgeven misschien noodzakelijk is. Maar dan wel als uitkomst, niet als voorwaarde voor de vredesgesprekken. Ik kan me voorstellen dat Zelensky niet gelukkig is dat Trump dit publiekelijk verkondigt.”

Het toont hoe de Amerikaanse president beide partijen aanmaant om aan tafel te zitten. “Maar op korte termijn komt er wellicht geen doorbraak”, zegt Gomza. “Nu het weer beter wordt, zal Rusland er alles aan doen om wat terrein te winnen. We krijgen nog eerder een zomeroffensief dan een vredesbestand.”

Rusland-kenner Hubert Smeets: ‘Het is duidelijk aan Lavrov om de druk op te voeren’

rv

Om te weten hoe graag Rusland echt meewerkt aan een vredesakkoord, hoeven we volgens Rusland-kenner Hubert Smeets (Raam op Rusland) maar naar de verklaringen van Sergej Lavrov te kijken. De Russische minister van Buitenlandse Zaken verkondigde maandag in Braziliaanse media dat de erkenning van de Krim en de andere bezette gebieden een noodzakelijke voorwaarde is om vredesgesprekken aan te vatten.

En dat niet alleen: Oekraïne mag ook geen lid worden van de NAVO, Oekraïne moet demilitariseren en Oekraïne moet de positie van de Russische taal, cultuur en religieuze organisaties herstellen.

“Een aantal van die eisen herhaalt Rusland al sinds het begin, maar Lavrov voegt er nog nieuwe aan toe”, zegt Smeets. “Het is duidelijk aan hem om de druk op te voeren zonder dat Poetin dat moet doen. Rusland wil testen of Trump nu afhaakt.”

Het geduld van de Amerikaanse president raakt stilaan op. Afgelopen weekend hekelde Trump al dat Poetin hem “in de maling neemt” en misschien “op een andere manier moet worden aangepakt”. “Trump dacht Poetin te kunnen beïnvloeden met zijn art of the deal, maar nu komt hij tot de vaststelling dat dat niet lukt”, zegt Smeets. “Poetin volgt alleen zijn eigen agenda.”

Inmiddels zouden de VS en Oekraïne dichtbij een grondstoffendeal staan. “Op die manier kan Oekraïne de VS nog even aan boord houden”, zegt Smeets. “Want als Trump zijn geduld verliest en de VS zich helemaal terugtrekken uit het conflict, dan heeft Oekraïne een probleem.”