Waar komt deze reorganisatie vandaan?

Uit twee sportieve rampjaren na twee coronajaren. Ajax werkt met een Champions Leaguebudget. Dat ging jaren goed, totdat het smijten met vette transfersommen en contracten niet langer de jackpot van de Champions League en uitgaande megatransfers van tientallen miljoenen opleverde.

Ajax draaide ineens flinke verliezen, zat met een lege portemonnee en zag de enorme risico’s van aanvallend begroten. “Financiële duurzaamheid is op dit moment belangrijker dan sportief resultaat,” verklaarde technisch directeur Alex Kroes in december.

Met een andere koers wil Ajax zich nu wapenen tegen mindere prestaties op het veld en op de transfermarkt. Daarvoor voerde de club het afgelopen jaar structurele kostenverlagingen door.

Hoe bezuinigt Ajax dan?

In het salarishuis vooral. Op kantoor kregen vijftig werknemers de voorbije maanden te horen dat voor hen geen plek meer is. Door al die vertrekkers vreesden meer personeelsleden voor hun baan. Ter geruststelling heeft Ajax deze week een e-mail rondgestuurd met de mededeling dat de personele bezuinigingsronde is afgerond.

De directie heeft kritisch gekeken naar de organisatie. Ajax was de afgelopen jaren sterk gegroeid. Vorig jaar werkten er een derde meer mensen dan in 2018. Door alle successen werd op de werkvloer steeds groter en makkelijker gedacht. Kon een manager nog wat extra handen gebruiken, dan ging de afdeling hr al snel akkoord. Een extra videoanalist bij een jeugdteam? Prima, geld zat.

Wie betalen daar nu precies de prijs voor?

Bij Ajax kun je het personeelsbestand in tweeën splitsen. Je hebt de voetbaltak, waar alle (jeugd)spelers en stafleden onder vallen, grofweg tweehonderd mensen. En je hebt de kantoorbanen daaromheen. Denk aan financiën, marketing, media, commercie, personeels- en wedstrijdzaken, die goed zijn voor circa driehonderd banen in de Johan Cruijff Arena en op De Toekomst.

Ajax heeft er vooral voor gekozen om in die laatste groep te snoeien. In de praktijk betekent het bijvoorbeeld dat de media-afdeling niet meer de mankracht heeft om elke training van het eerste elftal te bezoeken. Wordt daardoor een omhaal van Brian Brobbey gemist die anders op Instagram zou worden gedeeld: pech gehad.

Onder de vijftig vertrekkers zitten vooral mensen met een tijdelijk (jaar)contract. Maar ook scouts die met pensioen gingen en mensen die elders een baan vonden en niet zijn vervangen. In ongeveer tien gevallen was er sprake van gedwongen ontslag.

Dat is toch pijnlijk, bij een club die honderden miljoenen omzet?

Zeker, en verwarrend bovendien, als je met een ‘modaal’ salaris moet wijken bij een club met een eigen vermogen van liefst 226,4 miljoen euro.

Dat eigen vermogen is alleen geen kist met cash. Een groot deel bestaat uit bezittingen zoals spelers. Met oog op personeelsbehoud had Ajax ook reserves kunnen aanboren, maar de club maakt andere keuzes. Ajax ziet dit als het moment om een duurzame financiële koers uit te rollen en terug te schakelen naar een begroting van Europa Leagueniveau.

Wat houdt dat in?

Ajax gaat met een huishouding werken die past bij een club die uitkomt in de Europa League, zoals algemeen directeur Menno Geelen verkondigde tijdens de aandeelhoudersvergadering in december. Na de Champions Leaguejaren beschouwt de club de Europa League als ‘base case’, het meest realistische scenario.

De kans is weliswaar levensgroot dat Ajax volgend seizoen wél Champions League speelt, maar daar willen Geelen en de andere directeuren niet meer blind van uitgaan. Die miljoenen moeten voortaan een meevaller worden in plaats van dat het tegenvalt als kwalificatie wordt misgelopen. Ter vergelijking: in de Champions League wordt in totaal vier keer meer prijzengeld uitgekeerd dan in de Europa League.

Het betekent ook dat Ajax met een flexibele schil van mensen wil werken: gaat het goed en wordt het drukker, dan huurt de club deze extra (freelance) medewerkers in. Gaat het minder, dan niet.

Het afgelopen jaar werden de kosten aan de voetbalkant waar mogelijk ook teruggeschroefd. Zo belegde Ajax voor het eerst in jaren geen trainingskamp in het buitenland. Geen Neukirchen, Cádiz of Algarve, maar Wageningen in de zomer en in de winter helemaal geen kamp.

Wat merkt de supporter op het veld van de bezuinigingen?

Dat Ajax zich bescheidener opstelt op de transfermarkt. De kans is dan ook groot dat Steven Bergwijn voor altijd de duurste inkomende eredivisiespeler zal blijven. Ajax zal nooit meer 31 miljoen euro voor een speler neertellen, wordt intern benadrukt.

“We moeten hopen op buitenkansjes,” zei Kroes op de aandeelhoudersvergadering. Dat betekent niet dat hij niks meer uit wil geven, maar wel dat Ajax voortaan winkelt in een heel ander segment. Een waarin dubbele cijfers eerder hoge uitzondering zijn dan, zoals in eerdere jaren, de regel.

Ook in contracten voert Kroes een nieuwe realiteit door. Hij gebruikte zijn eerste jaar vooral om van oude verbintenissen af te komen. De technisch directeur bouwt nu lagen in, zodat de salarissen meegroeien met het Europese niveau en de inkomsten die Ajax daaruit tegemoet kan zien.

Dat is hem nog niet in alle gevallen gelukt. Kenneth Taylor en Brian Brobbey zijn bijvoorbeeld nog in het bezit van de vaste, oude constructie. De kans is groot dat de club hen zal willen verkopen; ook omdat Kroes wil vermijden dat spelers in de laatste twee jaar van hun dienstverband komen en zijn onderhandelingspositie verzwakt.

Nog even over die vijftig vertrekkers. Als Ajax één dure speler van de loonlijst slijt, hadden zij toch kunnen blijven?

Dat is ook iets dat directieleden van Ajax zich realiseren als het gaat over spelerssalarissen. Van elke 50.000 euro extra die naar een speler gaat, kan immers ook een jonge commercieel medewerker worden aangenomen. Iemand die net als directeur Geelen van onderaf begint in de organisatie.

Toch is dit niet hoe het werkt bij een voetbalclub. De ‘voetbalkant’ en de ‘kantoorkant’ zijn gescheiden werelden waarvan de geldstromen zich niet met elkaar laten vergelijken. Ook, en vooral, omdat op het veld het meeste geld wordt verdiend.

Commercieel groeit Ajax weliswaar nog altijd. Zo stegen dankzij de uitbreiding van het aantal businessseats de inkomsten voor de winterstop met 1,7 miljoen (totaal: 13 miljoen) – maar dat is nog altijd minder dan de 2,1 miljoen die één zege in de groepsfase van de Champions League oplevert. Oftewel: echte winst boekt een club op het veld.

Desondanks kijkt de club ook naar spelerssalarissen. Kroes heeft inmiddels al tientallen miljoenen van de loonstroken van spelers weten te krijgen. Denk aan vertrokken topverdiener Bergwijn, met minder genoegen nemende spelers als Steven Berghuis en de verhuurde miskopen.

Hun salaris heeft Kroes (grotendeels) weten te besparen. In het geval van een handvol miskopen is dit wel tijdelijk. Zij keren komende zomer – vrijwel zeker allemaal – terug en kunnen dan zelfs een hogere beloning tegemoet zien.

Pardon, miskopen die meer gaan verdienen?

Dat heeft met clausules te maken. Voormalig directeur Sven Mislintat bouwde ook lagen in, maar stelde een elftal nieuwelingen naast vette vijfjarige contracten nog een percentage aan verhoging in het verschiet bij het bereiken van de Champions League.

Hoewel het aandeel van de meeste overgebleven miskopen daarin nihil is, gaan ze dus wel meer verdienen als ze zich straks weer op De Toekomst melden.

De vraag is overigens in welke kleedkamer ze dan moeten aankloppen. Farioli gebruikte aanvankelijk vrijwel alle miskopen. Hij heeft al van de directie te horen gekregen dat dat voor het nieuwe seizoen niet de bedoeling is. De clubleiding ruimt dan voor overbodige spelers geen plek meer in de selectie in. Zo hoopt Ajax definitief van ze af te komen en de reorganisatie te kunnen afronden.