Komt er nog een Vlaams klimaatplan? Officieel wou Europa op 30 juni vórig jaar horen hoe we de uitstoot van broeikasgassen terug gaan dringen, maar dat werd vrolijk genegeerd door de vorige Vlaamse regering. Minister van Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit) roept haar collega’s tot de orde. Tegen de zomer moet er een nieuw plan liggen. “Als we nu niks doen, zetten we de koopkracht van de mensen op de helling. Het is nu of nooit.”

Het klimaatplan moet de uitstoot met 40 procent verminderen tegenover 2005. Voorlopig komt u maar aan 33 procent. Er is nog veel werk.

“Dat is een serieuze kloof, ja. Iedereen weet dat dat politiek geen evidente oefening is. Er wordt al jaren over gesproken, maar nu moeten we het ook wel eens doen. We kunnen weer alles op de lange baan schuiven, maar dan zadelen we de mensen gewoon op met een gigantische toekomstfactuur. Die tijd is voorbij. Dat ga ik niet toestaan.”

Maak dat eens concreet. Wat wil u precies doen?

“Ik ben minister van Wonen, dus ik ben bevoegd voor de gebouwen. Er zijn al heel grote stappen gezet om te renoveren. Er is ook een taxshift nodig waarbij we de belastingen verschuiven van elektriciteit naar aardgas en stookolie. We kunnen wel zeggen dat warmtepompen het systeem van de toekomst zijn, maar de mensen zijn er vet mee als dat nog altijd duurder is dan aardgas. Het is onze taak om te zorgen dat elektriciteit goedkoper wordt.”

Vlaanderen heeft gezinnen jarenlang afhankelijk gemaakt van aardgas. En nu zegt u: helaas, dat gaat duurder moeten worden.

“We kunnen ook, zoals in de voorbije jaren, niks doen. En dan gaan mensen sowieso een duurdere gasprijs betalen, want Europa zal gas zwaarder belasten. Tegen 2040 wil Europa alle gasketels weg. En als zotten als Trump en Poetin op hun knop duwen stijgt de factuur van de mensen. Dus Vlaanderen moet nu de overstap maken naar elektriciteit. Er gewoon over zwijgen tot de muur op ons afkomt, is geen optie.”

Met renovaties en warmtepompen alleen gaan we er niet komen.

“Nee, er gaan ook echt maatregelen moeten komen voor landbouw, mobiliteit en industrie. Op landbouw is de kloof tussen wat nodig is en wat gerealiseerd is het grootst. Dat wordt dus moeilijk, maar er is geen keuze. We moeten nu maatregelen nemen voor het klimaat én zorgen dat we de toekomst van landbouwers verzekeren.

“De glastuinbouw verbruikt enorme hoeveelheden fossiel gas om serres te verwarmen, maar in 2033 verliest die sector zijn gaskorting. Als we nu geen maatregelen nemen, dan mogen de serres toe en worden er in Vlaanderen geen tomaten meer gekweekt. Dat is ook geen perspectief voor die jonge boeren. We moeten dat klimaatplan niet alleen maken voor het klimaat, maar ook voor onze koopkracht, onze boeren, de droogte, noem maar op. Er zijn redenen genoeg om in te grijpen.”

Waarom zijn die maatregelen dan niet afgesproken in het regeerakkoord?

“Omdat toen niet duidelijk was waar we stonden. De vorige regering dacht dat ze de uitstoot al met 40 procent had doen dalen. We hebben dat opnieuw laten bestuderen, en dat viel toch tegen.”

Wat als we dat doel niet halen?

“Vlaanderen ondervindt nu al de gevolgen van de klimaatverandering: droogte, overstromingen, huizen die scheuren. Maar los daarvan: als we die 40 procent niet halen, zal daar een stevige financiële sanctie aan vasthangen. Dan kunnen we dat geld volgens mij beter gebruiken om mensen nu al te doen renoveren en boeren te laten overschakelen.”

Die boete komt er sowieso: Vlaanderen wil maar tot 40 procent gaan, maar van Europa moet België 47 procent halen.

“Dat klopt, ook bij 40 procent krijgen we een boete. Wij zijn altijd vragende partij geweest om verder te gaan. Ik denk dat het goed is om gewoon zo dicht mogelijk bij het Europese doel te proberen raken. Want binnen enkele jaren begint de oefening opnieuw. De uitstoot moet dan nog verder omlaag.”

Welke opties zijn er op mobiliteit? Rekeningrijden?

“De waarheid is dat we te vaak en te lang in de file staan, en dat er daardoor veel uitstoot is. Maar rekeningrijden is een gevoelige discussie en staat niet in het regeerakkoord. Anderzijds zullen er nog maatregelen op tafel komen die niet in het regeerakkoord staan. Ik laat eerst de bevoegde ministers met hun voorstellen komen. Als dat niet volstaat, heb ik een eigen pakketje ideeën klaar.”

En daar zit rekeningrijden tussen?

“Dat ga ik niet aan jullie neus hangen (lacht). Het zou niet slim zijn om nu al mijn kaarten op tafel te leggen. Maar er zijn nog wel meer pistes, hoor. We moeten zorgen dat elektrische wagens toegankelijker worden voor mensen die geen auto hebben via hun job.”

Aha, een subsidie voor elektrische wagens?

“Alleszins niet zoals die bestond onder de vorige regering. Dat geld kwam terecht bij mensen die sowieso die wagens zouden kopen. Als je meer mensen in een elektrische wagen wil krijgen, moeten we kijken naar de elektrische tweedehandswagens. Die verdwijnen momenteel naar het buitenland.”

Minister Depraetere: ‘We kunnen niet blijven zwijgen tot de muur op ons afkomt.’Stefaan Temmerman

De vorige regering - met N-VA en cd&v - sleepte met de voeten om de klimaatdoelen te halen. Heeft u wel het gezag om uw collega-ministers nu het moeilijke werk te laten doen?

“Er staan afspraken in het regeerakkoord, en iedereen heeft die ondertekend. Als die partijen een paar jaar geleden beter hadden doorgepakt, waren er nu misschien minder inspanningen nodig. Maar ik heb geen reden om te denken dat ze nu niet willen doorpakken.”

Toch bijzonder: u kondigt subsidies aan voor windmolens, uw collega Jo Brouns maakte het vrijwel onmogelijk om er nog te plaatsen. Zit de regering op één lijn?

“We zijn het er allebei over eens dat er meer windmolens nodig zijn om de elektriciteitsprijs te drukken. Ik vind het logisch dat we dan nu met duidelijke regels komen die én het draagvlak vergroten én ervoor zorgen dat de energiefactuur kan dalen.”

Minister-president Matthias Diependaele (N-VA) moest al een paar keer een therapeutische sessie inlassen om de violen in de regering te stemmen. Dan is er toch iets aan de hand?

“Natuurlijk hebben we inhoudelijke discussies. Maar ruzies zijn er nog niet geweest. Wat me wel opvalt, is dat de meerderheidspartijen in het parlement geen echt blok vormen. Dat ontbreekt wel.”

Vooruit kreeg in de regering wel de wind van voren omdat jullie soloslim speelden met een onaangekondigd kinderopvangplan.

“Daar hebben we dan over gepraat. Zo gaat dat soms, zeker? Dat is niet het einde van de wereld. Zolang iedereen achter dezelfde principes staat, is er geen probleem. Dat was zo met de kinderopvang, en dat is zo met de windmolens.”

We moeten het nog even over de frigobon hebben. Zou het niet beter zijn om die gewoon af te schaffen?

“Weet u wat ik straf vind? We geven terecht miljoenen uit aan renovatiepremies, zodat huiseigenaars hun energiefactuur kunnen verlagen. Maar steun voor mensen die een huis huren en een energiezuinige koelkast willen koppen, is er te veel aan? Er zijn geen honderd manieren om die mensen te helpen. En de kostprijs is zeer bescheiden in vergelijking met de renovatiepremies.”

De frigobon is een symbool geworden van een regering die haar kerntaken niet op orde heeft.

“Ik ben het eens met de kritiek dat de Vlaamse overheid meer met haar kerntaken bezig moet zijn. Ik heb zelf premies voor binnendeuren en trappen geschrapt. Dat is nu eenmaal geen prioriteit. Energiearmoede bestrijden vind ik wel een kerntaak.”

Melissa Depraetere: ‘Kinderen niet met lege maag op de schoolbanken laten zitten, is een kerntaak.’Stefaan Temmerman

De begroting gaat intussen 680 miljoen in het rood. Daarvan is al 330 miljoen gevonden, voor meer staat Vooruit op de rem.

“Ook wij vinden dat de begroting op orde moeten zijn. We zeggen alleen: op besparen op onderwijs en welzijn zit een limiet. Ik denk dat er niemand zit te wachten op besparingen in de kinderopvang of de gehandicaptenzorg.”

Hoe los je dat dan op?

“Er kunnen ook extra inkomsten gezocht worden. Of je kunt het debat over die kerntaken ernstig nemen. Wij zijn bereid om dat te doen.”

Is een gezonde maaltijd op school een kerntaak?

“Onderwijskwaliteit verhogen met gezonde kinderen in de klas is een kerntaak. Kinderen niet met lege maag op de schoolbanken laten zitten, is een kerntaak.”

Maar de budgetten zijn te klein om een verschil te maken. Is dat geld dan goed besteed?

“Het is een eerste stap, om te zorgen dat kinderen een gezonde maaltijd op school krijgen.”

Dat is het punt. Ze zullen geen maaltijd krijgen. Er is budget voor een stuk fruit per dag.

“Op veel plaatsen wordt het wel degelijk een maaltijd. Dat kan een ontbijtkar zijn, of soep. Het zal echt meer zijn dan een stuk fruit. Er zijn genoeg scholen waar ze dit nu al hebben, en de leerkrachten zijn daar blij mee, omdat ze zien dat het nodig is.”

Gratis schoolmaaltijden waren uw breekpunt. Bent u niet teleurgesteld dat het dit maar geworden is?

“Helemaal niet. We introduceren iets dat nog nooit heeft bestaan in Vlaanderen en dat we belangrijk vinden. Voor ons zijn onderwijs, welzijn en wonen dé kerntaken van deze regering. Een gezonde maaltijd voor de schoolkinderen hoort daar absoluut bij.”