De regeringstop vergadert woensdag opnieuw over defensie. Europa wil snel herbewapenen nu Amerikaanse steun in een oorlog met Rusland niet meer zeker lijkt. Ook ons land belooft een inhaalbeweging. Premier Bart De Wever (N-VA) wil nog dit jaar 2 procent van het bbp aan defensie besteden. Dit komt overeen met een verhoging van de jaarlijkse uitgaven met 4,5 miljard euro.

De meerderheidspartijen mikken op een akkoord voor de paasvakantie. Stilaan worden de krijtlijnen van het compromis duidelijk. Volgens bronnen wil premier De Wever dit en volgend jaar 2 procent van het bbp vrijmaken voor defensie. Vanaf 2027 moeten de uitgaven verhoogd worden tot 2,2 procent van het bbp. Meer lijkt vandaag politiek onbespreekbaar. Mogelijk verandert dit als de NAVO deze zomer haar verwachtingen voor lidstaten optrekt.

Begroting

Op de regeringstafel ligt een voorstel waarin een derde van de nieuwe uitgaven via ‘tijdelijke maatregelen’ wordt bekostigd. Het gaat dan onder meer om de inkomsten uit de bevroren Russische tegoeden bij Euroclear. Voor dit jaar rekent de fiscus op 1,2 miljard euro. Een bron verduidelijkt: “Hiervan is tot 1 miljard euro voor onze hulp aan Oekraïne gepland. Al willen we dat de NAVO ons dit voortaan wel gewoon als ‘defensie’ laat meetellen.”

Verder is er sprake van een uitzonderlijk dividend uit Belfius. De staatsbank heeft vorig jaar 440 miljoen euro in de schatkist gestort. Over de verkoop van overheidsbelangen in bijvoorbeeld BNP Paribas wordt al langer gedebatteerd. Bij de Franse grootbank kan dit minstens 4 miljard euro opleveren.

Voor een andere derde van de uitgaven wordt naar ‘structurele maatregelen’ gekeken. Nieuwe inkomsten en besparingen dus. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez vindt dat de regering “de moed” moet hebben om moeilijke keuzes te maken. Hij denkt aan extra besparingen op de gezondheidszorg en de ontwikkelingshulp. Bij Vooruit en Les Engagés ligt dit heel gevoelig.

De linkse flank in de regering wil eerder naar nieuwe inkomsten zoeken bij de zogeheten ‘sterkste schouders’. “Misschien zijn er andere partijen die hier anders over denken, maar voor mij is dat een van de mogelijkheden”, aldus vicepremier Maxime Prévot (Les Engagés) vorig weekend.

Het laatste derde van de nieuwe uitgaven wordt mogelijk buiten de begroting gehouden. Europa werkt aan een tijdelijke versoepeling van zijn budgetregels. Die moet ervoor zorgen dat alle lidstaten hun defensie kunnen heropbouwen. Volgens een bron overweegt de regering om voor de boost van dit jaar eenmalig tot 1 procent van het bbp buiten de begroting te houden.

Luchtafweer

Ook wat toekomstige aankopen betreft, lijken de neuzen stilaan in dezelfde richting te wijzen. Om nog dit jaar aan 2 procent van het bbp te komen, wil de regeringstop volop nieuwe munitie bestellen. De stocks van het Belgisch leger zijn schrikbarend leeg. Via de NAVO kunnen snel orders geplaatst worden. Tegelijk is het investeringsplan van de vorige regering maar deels uitgevoerd. Daarin wordt onder meer de aankoop van luchtafweer voorzien.

Sowieso staat luchtafweer bovenaan het lijstje. Generaals waarschuwen al langer dat België hier dringend nood aan heeft. Onder het motto ‘nooit meer (een grote) oorlog’ is dat deel van de krijgsmacht genadeloos wegbespaard tijdens de jaren 90. De strijd in Oekraïne toont hoe belangrijk luchtafweer is voor de verdediging van kritieke infrastructuur zoals havens.

Voor de bescherming van het eigen luchtruim (met gevechtsvliegtuigen) werkt België al samen in de Benelux. Ook rond luchtafweer lijken Nederland en Luxemburg logische partners. Voor middellange afstanden beschikken onze noorderburen over Noorse NASAMS. Voor lange afstanden over Amerikaanse Patriots. Volgens een bron is de kans groot dat België dit voorbeeld volgt.

Cyber is een hoofdpunt in de toekomstige defensieplannen. Al levert de zoektocht naar een ‘digitaal stokpaardje’ voorlopig weinig op. Een bron zegt: “Het gaat hier om een hele reeks kleinere investeringen. Maar het Cyber Command (van het leger, JVH) is tevreden. Zij zullen hun geld krijgen.”

Kiev

Gezien het gedrag van president Donald Trump is de bestelling van extra F-35’s een gevoelige kwestie. Wellicht wordt dit dossier naar 2026 of 2027 doorgeschoven. Zo goed als zeker wordt de aankoop van F-35’s (twintig tot dertig toestellen) gekoppeld aan deelname aan de ontwikkeling van het Duits-Franse gevechtsvliegtuig van de toekomst. Dit toestel wordt rond 2045 verwacht. Tegen dan moet de luchtmacht groot genoeg zijn om met twee gevechtsvliegtuigen overweg te kunnen. Strategisch is dit interessant.

Een bron: “We gaan geen blanco cheque uitschrijven voor minister van Defensie Theo Francken (N-VA) om te kopen wat hij graag wil.”

Bij de komst van een tweede gemechaniseerde brigade voor de landmacht staat nog een vraagteken. Dat lijkt evident, maar in de wandelgangen valt te horen dat het Rekenhof een kritisch rapport klaar heeft over de bestaande samenwerking met Frankrijk. Dit CaMo-project bevat naar verluidt te veel verborgen kosten en de return voor België blijkt een tegenvaller.

Het is afwachten of de regering nog voor de paasvakantie een akkoord vindt. De agenda van de premier en zijn collega’s loopt aardig vol. Zo wordt De Wever donderdag in Parijs verwacht voor een top rond Oekraïne. Intussen zijn er afspraken gemaakt over een bezoek van De Wever aan Kiev begin volgende maand. Normaal neemt hij een twintigtal bedrijfsleiders mee.

Moeten

België besteedt vandaag 1,3 procent van zijn bbp aan defensie. Al meer dan tien jaar vraagt de NAVO aan zijn lidstaten om 2 procent uit te geven. Alleen Spanje, Slovenië en Luxemburg doen nog minder dan ons land. Wellicht verhoogt de NAVO zijn uitgavennorm op de toekomstige top in Den Haag naar 3 procent van het bbp of meer. Amerikaans president Trump eist 5 procent.

In het federaal parlement heeft De Wever begin vorige week een verdere verhoging van de Belgische uitgaven voor defensie - op termijn - “een kwestie van moeten” genoemd. “Veel Europese landen zijn zich aan het klaarmaken om die jump te doen, niet het minst onze oosterbuur Duitsland. Dan zal het zeer moeilijk zijn om niet in een verhoogd tempo te volgen.”

Sowieso kijkt de regering ook naar ‘normering’. Geplande uitgaven in bijvoorbeeld spoorinfrastructuur kunnen mogelijk meetellen voor ons NAVO-rapport. Dan moet wel aangetoond worden dat ze (deels) een militair doel dienen. Zeker voor investeringen van de federale overheid moet dit lukken, klinkt het. “België is nu eenmaal een belangrijk doorvoerland.”